12. BIESZCZADZKI PARK NARODOWY
Bieszczadzki Park Narodowy (BdPN) położony jest w południowo-wschodniej Polsce, w Bieszczadach Zachodnich, będących najbardziej na zachód wysuniętą częścią Karpat Wschodnich. Powierzchnia Bieszczadzkiego Parku Narodowego wynosi aktualnie 29201,06 ha. Ekosystemy leśne zajmują 25019,68 ha, połoniny 1821,41 ha zaś pozostałe ekosystemy nieleśne 2115,18 ha, grunty pod wodami (rzeki i potoki) 78,01 ha, grunty zabudowane, drogi i inne - 166,77 ha.
Na terenie Parku stwierdzono 826 gatunków roślin naczyniowych, 301 gatunków mchów, 112 gatunków wątrobowców, 529 gatunków porostów, ok. 65 gatunków śluzowców i ok. 1300 gatunków grzybów. Gatunki górskie stanowią 25% całej flory BdPN, co jest porównywalne z udziałem tej grupy gatunków we florze znacznie wyższej Babiej Góry. Gatunki reprezentujące element wschodni (ok. 30 gat.) świadczą o przynależności Bieszczadów do Karpat Wschodnich i są unikatową cechą wyróżniającą teren BdPN w stosunku do innych polskich parków narodowych. Wśród nich wyróżniamy kilka endemitów Karpat Wschodnich: pszeniec biały, lepnica karpacka, tojad wschodniokarpacki, tojad bukowiński, tojad wiechowaty, goździk kartuzek skalny, ostróżka wyniosła wschodniokarpacka i lepnica karpacka. Bieszczadzki Park Narodowy wraz z otuliną jest najcenniejszą w Polsce i jedną z najwartościowszych w Europie ostoi zwierząt. W Bieszczadach występuje komplet dużych i średnich drapieżników oraz kopytnych, związanych od wieków z lasami Karpat. Odnotowano tutaj 284 gatunki zwierząt kręgowych: 58 ssaków, 192 ptaki, 7 gadów, 12 płazów, 14 ryb i 1 gatunek minoga. Ponadto populacje niedźwiedzia brunatnego, wilka, rysia i jelenia szlachetnego należą do najliczniejszych w kraju. Bieszczadzki Park Narodowy stanowi jedną z najcenniejszych karpackich ostoi ptaków. Dogodne warunki do życia znalazły tu rzadkie i zagrożone gatunki ptaków drapieżnych (orzeł przedni, orlik krzykliwy, trzmielojad) oraz sów (puchacz, puszczyki, sóweczka i włochatka). Orlik krzykliwy i puszczyk uralski osiągają na tym obszarze geograficznym najwyższe zagęszczenia. Ponadto w tych stosunkowo niskich górach występują gatunki ptaków górnoreglowych (orzechówka, krzyżodziób świerkowy, dzięcioł trójpalczasty) i wysokogórskich (siwarnik, płochacz halny). Z gatunków związanych z obszarami nieleśnymi, zwłaszcza ze świeżymi i wilgotnymi łąkami oraz torfowiskami, szczególnie cenny jest derkacz. Do najliczniejszych występujących gadów BdPN należy zaskroniec zwyczajny i żmija zygzakowata. W dolinie Sanu (otulina Parku) występuje jedyna w kraju populacja węża Eskulapa. Odnotowano również pojedyncze stanowiska tego węża w granicach BdPN. Do najliczniej występujących płazów należy traszka karpacka, salamandra plamista, kumak górski, ropucha szara i żaba trawna. Najpowszechniej występującymi rybami są strzebla potokowa i głowacz pręgopłetwy, objęte w Polsce ochroną gatunkową, stanowiące podstawę wyżywienia pstrąga potokowego, wydry, bociana czarnego. Bieszczadzki Park Narodowy chroni szereg unikatowych w skali naszego kraju gatunków bezkręgowców. Są wśród nich licznie występujące endemity karpackie jak również cenne gatunki reliktowe zamieszkujące puszczę karpacką. Na terenie parku opisano również nowe dla nauki gatunki bezkręgowców, z uwzględnieniem ich miejsc występowania jako ważnych stanowisk dokumentacyjnych.
BdPN odwiedza około 400 tysięcy turystów, a więc presja na przyrodę jest znaczna. Szczególnie niebezpieczna jest tam gdzie koncentracje zwiedzających pokrywają się z centrami występowania najcenniejszych walorów przyrodniczych. Poważnym zagrożeniem dla ekosystemów wodnych jest zrzucanie ścieków komunalnych. Dbanie o sprawne funkcjonowanie oczyszczalni, monitoring hydrochemiczny i hydrobiologiczny to ważne zadania Parku w tym zakresie.
Obszar BdPN jest udostępniony w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w sposób, który nie wpływa negatywnie na przyrodę.
